HÜMİK VE FULVİK ASİT

KÖMÜRÜN HÜMİK VE FULVİK ASİT KAYNAĞI OLARAK TARIMINDA KULLANIMI

Paylas:
  • Facebook'da Paylaş
  • Twitter'da Paylaş

ZIYA GÖKÇEK KISA ÖZGEÇMİŞ

1969 ‘da Robert Kolej Kimya Mühendisliği Fakültesinden mezun oldu.1971-1974 tarihleri arasında   Fako İlaçları A.Ş., Yatırım ve Proje Müdürlüğü, 1974-1994 yıllarında  Mustafa Nevzat İlaç Sanayii A.Ş.ve  Pak Holding A.Ş., de Yatırımlar ve Teknik İşler, İdare Meclisi Üyesi Murahhas azalık görevini yapmıştır.  1994’den bu yana Umde Mühendislik Ltd. Şti. Kurucu ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütmektedir.

 

KÖMÜRÜN HÜMİK VE FULVİK ASİT KAYNAĞI OLARAK TARIMINDA KULLANIMI

Prof. Dr. Sait GEZGİN

Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, TKİ-Danışmanı, Konya

Tarımda bitkisel üretim bütün insanlık ve ülkemiz için çok büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bitkisel üretim bütün insanların beslenme, barınma, giyinme ihtiyaçlarını karşılama açısından bugün ve gelecekte asla vazgeçemeyeceği hatta giderek önemi daha da artacak olan alternatifi olmayan en önemli faaliyettir. Bunun yanında bitkisel üretim çiftçiler ve ülke ekonomisi bakımından çok önemlidir. Bu nedenle bitkisel üretimde amaç birim alandan kaliteli en yüksek verimi almaktır.  Bitkisel üretimde kaliteli en yüksek verimin elde edilmesi çiftçilerin uygulaması gereken bazı kültürel işlemler yanında iklim faktörleri ve toprak özelliklerine bağlıdır. Bitkisel üretim için toprakların verimlilik potansiyelini etkileyen en önemli özelliklerinin başında organik madde içerikleri gelmektedir. Toprakların verimlilik potansiyellerinin iyi olması için ağırlıklarının en az %3’ü oranında organik madde içermesi gerekir.

Oysaki Türkiye tarım topraklarının %94’ü organik madde miktarı bakımından fakir (%75.6’sı az ve çok az,%18.3 orta), %85’i bazik reaksiyonlu, %58’i kireçlidir. Bu nedenlerle topraklarımızın yapısal bozukluğu, yetersiz su depolanması, erozyonla kayıplarının fazlalığı yanında bitki besin elementlerinin elverişli miktarlarının yetersizliği, fiksasyon ve denge bozukluğuna bağlı olarak başta fosfor, potasyum, demir ve çinko gibi elementler olmak üzere bitkilerin yetersiz beslenmesine bağlı olarak bitkisel üretimde verim ve kalite düşüklüğü vardır.

Örneğin çiftçilerimizin yetiştirdiği buğdayların genetik verim kapasitesi 1500 kg/da civarında olmasına rağmen ortalama buğday verimi ülkemizde 241 kg/da (TÜİK, 2010), Dünyada 304 kg/da (FAO,2009)’dır. Ülkemizde bitkisel üretimde elde edilen verim ve kalite düşüklüğünde yukarıda açıklandığı gibi topraklarımızın verimlilik potansiyellerinin düşüklüğünün payı çok yüksektir. Bu durum çiftçilerin gelir kayıplarının ve ekonomik yetersizliklerinin en önemli nedenlerinin başında gelmektedir. Bu sorunun çözüm yollarının başında toprakların organik madde içeriğini artırıp verimlilik potansiyellerinin artırılması gelir. Bunun içinde tarım alanlarımızda ahır gübresi, bitkisel artıklar (anız), yeşil gübre, kompostlar ve leonardit gibi bitkisel ve hayvansal artıkların yoğun olarak kullanılması gerekir. Ancak bütün topraklarımıza yeterli miktarlarda organik gübre ilavesi mümkün olmadığından organik madde ve humusun aktif fraksiyonu olan hümik ve fulvik asitlerin organik gübrelere göre çok daha az miktarlarda uygulanmasıyla topraklarımızın verimlilik potansiyelleri artırılabilir. 

Çünkü organik gübrelerin toprak özellikleri üzerine yaptığı olumlu etkilerin esas nedeni toprakta mikroorganizmalarca ayrışma ve parçalanmasıyla açığa çıkan birçok organik bileşikler ve yapısını hümik ve fulvik asitlerin oluşturduğu humustur.  Çünkü humus ve yapısını oluşturan hümik ve fulvik asitler kolloidal özelliklere sahip olduğundan toprakta kum, silt ve kil fraksiyonlarının bağlanarak ağregat oluşumunu artırarak toprak yapısını iyileştirir. Bunun sonucu;   1-Erozyonla toprak kaybını azaltır. 2-Kaymak tabakası oluşumunu azaltır veya önler. 3-Toprak sıkışmasını azaltır veya önler. 4-Toprağın su tutma kapasitesini artırır. 5-Suyun ve havanın toprak içindeki hareketini düzenler. 6-Bitkilerin su alımını artırır. Bunun yanında hümik ve fulvik asitlerin çok yüksek iyon değiştirme kapasitelerine sahip olması ve hidroliz olmasıyla çok miktarda amino asitler ve organik asitlerin açığa çıkmasıyla; 1- Toprağın katyon değiştirme kapasitesini (KDK) ve tamponlama kapasitesini artırarak, bitki besin elementlerinin topraktan kaybını azaltır. 2-Toprakta besin elementlerinin elverişliliğini ve bitkilerce alımını artırır. 3-Toprak reaksiyonunun değişmesine ve toprak tuzlulaşmasına karşı tamponlama özelliğini artırarak bitkisel üretimde tuz zararını azaltır. 4-Topraktaki mikroorganizma faaliyetini arttırır.

 

Sonuç olarak humik ve fulvik asitlerin toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerine yaptığı bu olumlu etkilerle bitki tohumlarının çimlenmesi, kök ve toprak üstü aksamının gelişimini ve çiçeklenmeyi artırarak,  toprak suyu ve havasından daha iyi yararlanmasını ve dengeli beslenmesini sağlayarak bitki verimi ve kalitesini çok önemli düzeylerde artırır. Ayrıca hümik ve fulvik asitler, kimyasal gübrelerin etkinliğini artırarak kimyasal gübre kullanımını azaltmasıyla ekonomiye katkısı yanında çevrenin korunmasına yardımcı olur.

Tabiatta bulunan bütün organik maddelerin içerisinde hümik ve fulvik asitler mevcuttur. Ancak şuana kadar yapılan çalışmalara göre %40-90 arasında değişen oranla en yüksek hümik ve fulvik asitler içeren organik madde tam linyitleşmemiş kahverengi kömür (genç linyit) diğer bir isimle leonardit’tir.

 

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü (TKİ) ilk belirlemelere göre 5 milyon ton civarında leonardit (İçeriğinde % 40’dan fazla hümik ve fulvik asit var) ve 7-8 milyon ton civarında katı ve sıvı K-Humat üretiminde kullanılabilecek özelliklere sahip düşük kaliteli (genç) linyite (içeriğinde % 20-40 hümik ve fulvik asit var) sahiptir. Humik asit kaynağı olarak kullanılabilecek özelliklere sahip leonardit ve düşük kaliteli linyitler 800–1000 kcal/kg enerjiye sahip olduğu için 2007 yılına kadar kömür olarak değerlendirilemediğinden pasa malzeme olarak atılmakta ve hiçbir ekonomik getirisi yoktu. Oysaki görünür tahmini rezerv olarak 12–13 milyon ton olan bu materyaller toprak düzenleyicisi olarak tarım alanlarında leonardit, katı ve sıvı humik-fulvik asit kaynağı olarak değerlendirildiğinde hem topraklarımızın verimlilik potansiyellerini artırarak hemde erozyonla toprak kaybını azaltarak bitkisel üretimde çok büyük ekonomik katkıları olacaktır.

Çünkü TKİ’nin humik asit üretimi çalışmaları kapsamında düşük kaliteli linyitlerinde üretilip TKİ HÜMAS adıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığından tescili alınıp çiftçilerimizin kullanımına sunulan % 12 hümik ve fulvik asit içeren sıvı ürün ile Konya ovası, GAP-Harran ovası, Akdeniz ve Ege bölgesinde yapılan bazı araştırma sonuçlarına göre ortalama olarak;

Buğdayın veriminde % 35,

Protein oranında % 10,

Şekerpancarı yumru veriminde % 17,

Şeker oranında % 15,

Marul veriminde % 60,

Silaj mısır veriminde % 15,

Pamuk veriminde % 10,

Mercimek veriminde % 20,

Domates veriminde % 43–97,

Ceviz, kiraz, Antep fıstığı, erik ve zeytin gibi meyve ağaçlarının gelişmelerinde besin elementleri alımını olumlu yönde etkileyerek % 80’e varan oranlarda artışa neden olmuştur. TKİ-Hümas’ın bitkilerin verim ve kalitelerinde meydana getirdiği artışlar içerdiği hümik ve fulvik asitin yukarıda açıklandığı gibi toprak özelliklerini iyileştirmesinden kaynaklanmaktadır.

  

Şekil 1. TKİ-Hümas Denemelerinden ve Farklı İşletme Sahalarında Leonardit Arama Çalışmalarından Görüntüler

Sonuç olarak Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü (TKİ) işletmelerinde kömür olarak değerlendirilemeyen ancak organik madde ve hümik+fulvik asit kaynağı olarak kullanılabilecek özelliklere sahip leonardit ve düşük kaliteli linyitlerin bitkisel üretimde kullanılmasının ülkemiz çiftçisi ve ekonomisine çok büyük yaraları olacaktır.

Kömür olarak değerlendirilemeyen düşük kaliteli linyitler (kahverengi kömür) bitkisel üretimde organik madde, hümik ve fulvik asit içeriğine bağlı olarak şu şekillerde değerlendirilebilir.

Leonardit: Organik madde içeriği % 50 veya daha fazla ve en az % 40 hümik+fulvik asit içerenler doğrudan leonardit olarak değerlendirilebilir.

Sıvı ve katı hümik+fulvik asitlerin (humatlar) üretiminde kullanılabilirler.

Sıvı ve katı hümik+fulvik asitlerlere besin elementleri ilave edilerek farklı özelliklere sahip gübrelerin üretimi yapılabilir.

Bitkilere yapraktan uygulama amacıyla Mg, Fe, Zn, Mn, Cu ve B’lu katı ve sıvı Fulvatlar üretilebilir.

 

Organo-mineral gübre üretimi yapılabilir.

Biyolojik yolla organik tarımda kullanılabilecek özelliklere sahip hümik+fulvik asitler üretilebilir.

TKİ -Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü şu ana kadar belirlenen organik madde ve hümik+fulvik asit kaynağı olarak kullanılabilecek özelliklere sahip leonardit ve düşük kaliteli linyitlerin bitkisel üretimde değerlendirmesi durumunda, bugünkü fiyatlara göre 45 milyar TL kazanç elde edilecektir.

Bunun yanında çiftçimize kendi kazancının en az 6 katı ek kazanç sağlamış olacaktır.

Bunun yanında yukarıda belirtilen şekillerdeki ürünlerin ithalatının çok ciddi oranda azalmasına, kaliteli olarak üretilen bitkisel ürünlerin ihracatının aratmasına, ülkemiz insanlarında var olan mikro element (demir, çinko, selenyum vb) noksanlıklarının giderilmesine ve erozyonla toprak kaynının, topraklarımızın kirliliğinin azalması sonucu çevre korumaya da çok önemli katkıları olacaktır.    

 

Kaynaklar

Chen, Y. and T. Aviad, 1990. Effects of Humic Substances on Plant Growth. In: Humic Substances in Soil and Crop Sciences: Selected Readings, MacCarthy, P., C.E. Clapp, R.L. Malcolm and P.R. Bloom (Eds.). Soil. Sci. Soc. Am., Madison, Wisconsin, USA., pp: 161-186.

Gezgin,S., Dursun, N., Gökmen Yılmaz, F., 2010. Farklı Miktarlarda K-Humat (TKİ-Hümas) Uygulamasının Şeker Pancarının Verim ve Kalitesine Etkisi. 1. Toprak ve Su Kaynakları Kong. 1–4 Haz.2010, Eskişehir, Kongre Kitabı s:470-477.

Gezgin,S., Dursun, N., Gökmen Yılmaz, F., 2010. Farklı Lokasyonlarda Artan Dozlarda Uygulanan TKİ-Hümas’ın Zeytinin Sürgün Uzunluğu ve Besin Elementleri İçeriğine Etkisi. Ege Üniv. Derg. Özel sayı s:232–241. 5. Bitki Besleme ve Gübre Kongresi Bildirileri,15-17.09.2010, İzmir. 

Gezgin,S., Dursun, N., Gökmen Yılmaz, F., 2011. Farklı Şekil ve Dozlarda Uygulanan TKİ-Hümas’ın Ekmeklik Buğdayın Bayrak Yaprak Besin Elementi Konsantrasyonu, Verim Ve Tane Protein Kapsamına Etkileri. 2. Toprak ve Su Kaynakları Kong. 22-25 Kasım 2011, Kızılcahamam-Ankara

Güçdemir, İ., Kalınbacak, K., 2006, Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi, 5. Baskı., Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TAGEM, Toprak ve Gübre Arş. Ens. Müd., G.Yayın no:231, Teknik yayın no:T.69, Ankara.

Tüik, 2010.

http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul

  

http://www.medyagunebakis.com/ -http://www.tdfajans.com/

TDFAJANSToplum Dinamikleri Fikir Ajansı

Sosyal, Kültürel, Ticari, Eğitim ve Sanatsal Alanlarda;

Düşünce Üretimi. Paylaşımı. Toplum Yararına kullanımı.!

Bilgi Sahibi Olunmadan Fikir Sahibi Olunamaz.! olunsa Olunsa;

Ancak Başkalarının Fikirlerini Tekrarlayan Papağan Olunur.

 

 


HÜMİK VE FULVİK ASİT’İN KAYNAĞI KÖMÜR.. ile okkesb" title="YouTube video player" frameborder="0" allow="accelerometer; autoplay; clipboard-write; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen>

Diğer Haberler

  • DAR KORİDOR: LİBERALİZMİN LİBERAL ISLAHI
  • S-400’LERİN ALTINDA YATAN KORKUNÇ GERÇEK.!
  • TÜRKİYE'NİN SUDAN’DA KİRALADIĞI ARAZİLER TEHLİKEDE
  • EKONOMİDE KENDİNİ BEĞENMİŞLİK
  • ŞEKERDE BÜYÜK OYUN VE TEHLİKE
  • ASGARİ ÜCRETİN ADI İNSANCA ÜCRET OLSUN
  • YENİ VERGİLERİNİZ HAYIRLI OLSUN.!
  • STAGFLASYON.? RESESYON.? POLİTİKA FAİZİ.?
  • ENFLASYONLA TOPYEKÛN MÜCADELE BÜYÜYOR.
  • TÜRK TELEKOM SOYGUNU HAKKINDA.!
  • TrabzonSporKlübü

    Nasa

    Kentim_İstanbul

    Doga_İcin_Sanat

    ABD_USA

    Department_State

    TelerehberCom

    Google_Blog

    Kemencemin_Sesi

    Kafkas_Music

    Horon_Hause

    Vakıf_Ay

    Dogal Hayatı_Koruma

    Seffaflık_Dernegi

    Telerehber

    Sosyal_Medya

    E-Devlet

    Türkiye Cumhuriyeti

    BACK TO TOP