http://www.medyagunebakis.com & http://www.istanbulgunebakis.com Antik Basgoi Daruze Kalesi; Rize Dağı Köybaşı Kalesi Nihayet antik kaynaklarda doğrudan Rize adını buldum. DARUZE içinde RİZE’yi gördüm. Oğuz Kralı Büyük Bedri’nin hazinesini koyduğu kalelerden biri olduğu için Roma tarihçileri Başköy kalesinden söz ediyorlar. Sezar’ın soyguncu garnizonu MÖ.64’de bu kaleden o hazineleri götürmeseydi bu adı tarihe yazmayacaklardı. Aynı şekilde, Pala Kalesi (Zir Kale, Kalei Bala) ve Sinor Mahalle Kalesini de (Rize kalesi) yazmayacaklardı buraları soymasalardı. O hazineler, Büyük Bedri’nin ailesini ve bölgeyi korumak için kale komutanlarına bıraktığı paraydı. O hazineleri Roma’ya götürdüler. Fonetik analiz çalışmalarıma ışık tuttuğu için bu isimlerle ayrıca ilgilenmekteyim. Öncelikle fonetik notlarımı okurlarımla paylaşmak isterim: Antik kaynaklarda, MÖ.100 civarında Büyük Bedri tarafından Rize-İspir arasındaki dağlarda yaptırılan Başköy kalesi için “Basgoi Daruze” yazar. DARUZE sözcüğü bize fonetik olarak çok şey izah eder. Burada yaşayan halk için Roma tarihçileri “Roma askerlerine en çok direnen halk” diye tarif verir, bölge adını Halk Uşakları anlamında Kolkhis diye yazarlar, ama asla onların Oğuz ataları olduğundan söz etmezler. Daruze; İda-ruze, Dağ-Rize, Rize Dağı. Da-roze, To-ros, bugüne Rize Dağı olarak dönüşmüş görünmektedir. Rize dağlarımızın antik adı Peria Toros Dağlarıdır. Ankara’da, İkizdereliler Derneğinin adını o nedenle Pari-Der koydukları anlaşılıyor. İkizdere’de Mar/Par demek yılan demekmiş. Bu da güzel bir ipucudur, tıp bilimin sembolü yılandır ve İkizdereli kral Büyük Bedri’nin tıbbın koruyucusu olduğunu, bu dağlarda bitkilerden panzehir ve ilaç ürettiklerini yazdı Roma tarihçileri. Bunu Murat Arslan, doktora kitabında s.520’de “Kralın Kişiliği” başlığı altında şöyle yazıyor: “Tarih, felsefe, hitabet, tıp, hekimlik, müzik ve güzel sanatlara olan düşkünlüğü bilinirdi. Kraldan maaş alan şair, retorik hocası, tarihçi, filozof, yazar ve bilginlerden kimileri eserlerini, kimileri buluşlarını krala atfetmişlerdi. Kral özellikle tabiat bilimleriyle ve toksitolojiyle ilgileniyordu.” Örneğin, köpek dişini bulan Krateuas (Korataoğus) buluşuna Mitridatia, dizanteriye ilaç olan “sıtma otunu” keşfeden Lenaous (Uluana Oğuz) ilacına “Eupatoria” adı veriyordu. Dağlarımızda büyük bir tıp ordusu sürekli görevliydi ve kralımız her gittiği yere bilim adamlarıyla gidiyordu. Kor-Ogulisi/Herakles’le Nemrud dağında buluşmasını resmeden kaya kabartması bir tesadüf resmi değildir. Şimdi dönüyoruz Daruze’ye. Da-ruze, bugün Rize-dağ olarak açılabilir. “Dağ” eki başta yazılmış görünürken, onu arkaya geçiriyoruz. Yani Da-Ruze’yi sağdan sola okuyoruz! Bas-goi için sağdan sola okursak Köy Başı demek daha doğru olacaktır. Çevresindeki yayla, dağ ve köy adlarında Bas-Goi Da-ruze’nin fonetik dönüşümleri vardır; Oği-da (Ovit) gibi, Se-roz gibi. En yakınındaki “Hanzer” yayla adına baktığımızda, Kun-Zor/Zor-kun/Tar-kon, gibi fonetik dönüşümlerini görürüz. Bas-goi adında bulunan “bas” hecesi Maz/Mez/Muz sıfatına karşılıktır; Maz Köyü’dür. Çevresinde Mez ile başlayan Mez-opali, Baş-pala gibi köyler vardır. Başköy kalesinden Fırtına Vadisi yoluna girince biraz sonra Hydar/ Zir Kale/ Kalei Bala kalesine ulaşılır. Kalei Pala, Pala Kalesi’dir. Burada da ön ek arkaya geçer. Zir Kale’den yola devam edersek, Dor/Zir vadisinden geçip Hay-Dor’a (Ayder’e, Hi-Zir) çıkılır. Antik adıyla Hydor’dan sonra Yusufeli (Oğuz-Beli) Çoruh vadisine geçerek oradan Abas-ya topraklarına ve oradan efsanelere girmiş yedi karlı vadiden (Kaf Dağı) aşarak, Al-ana/Osetya’ya varılır. Burada çizdiğimiz güzergâh Kaf Dağlarıyla Kelkit Vadisi (Anadolu’ya giriş kapısı) arasındaki bağlantı olup, yol boyunca Dor/Tur adını bolca görürüz. Tarihe not düşmek için, belirtmeliyim ki, NATO’ya girişimizle birlikte, burada adını verdiğim bütün bölgelerde geçiş yolları kapatılmak üzere, gizli-açık bir dış plan uygulanmaktadır. Yusufeli barajı, HES barajları, Rize Erzurum yolunu bitirtmeme, yol üzerine çimento fabrikası kurma, vb. Tokat ilinin 20 yıl kadar önce bir “Kelkit Vadisini Canlandırma” projesi vardı, Kültür bakanlığı bunu sürekli ertelemiştir. Şimdi bir başka sorun gündemdedir; Kadırga Yaylasında Amerikan askeri üssü meselesi. İsrail’in gündemindedir. Bu proje, savaşçı amacı bir yana, yaylaları gürültüye boğarak arıları kaçırtacak, hava kirliliğine ve asit yağmurlarına sebep olarak zengin florayı da bitirecektir. O arılar ki, onlar için “arılar yok olduğunda insan nesli biter” der bilim adamları. Çünkü onlar, çiçekten çiçeğe konarak tozlanmayı yapan, Ur/Var olmanın, kutsal anasıdır. Yani, NATO esaret süreci bizi buralara kadar getirmiştir. Demek düşmanlarımız bu dağlarda bizden yedikleri tokadı hiç unutmadılar ve önce eğitimimizi ele geçirerek bize kendi tarihimizi unutturdular. Hafızalardan sildiklerini şimdi coğrafyamızdan da silme hesabındadırlar. Bunda 60 yıllık bir mesafe kat etmiş haldedirler. Çocuklarımıza bunları öğretmek, düşmanlarımıza fırsat vermemek ve yaptıklarını sergilemek boynumuzun borcudur! M.Morgül - 01.04.2009 http://www.medyagunebakis.com & http://www.istanbulgunebakis.com