TARIMDA TEKELLEÞME VE YABANCILAÞMA.!

Tarýmsal Üretimde Aile Ýþgücü Temelli Küçük Ve Orta Ölçekli Ýþetmeler Ýle Yine Küçük Ve Orta Ölçekli Gýda Firmalarýnýn Tekelleþme Ve Yabancýlaþmasýndan  Tüketiciler Sürekli Zarar  Görüyorlar.

Tarýmsal üretimde aile iþgücü temelli küçük ve orta ölçekli iþetmeler ile yine küçük ve orta ölçekli gýda firmalarý vede tüketiciler tekelleþme ve yabancýlaþmadan  sürekli zarar  görüyorlar. Bunlara koþut olarak çevre saðlýðý, gýda güvenirliliði ile küresel ýsýnma gibi sorunlar ortaya çýkýyor, beslenme açýsýndan da tek tip insan oluþturuluyor  ve farklý kültürler yok ediliyor.

Bu baðlamda  tarým ve gýda sektörlerinde kooperatifleþme, diðer sektörlere göre daha yaþamsal öneme sahip.

1) TARIMSAL ÜRETÝM VE GIDA SEKTÖRÜNDE KOOP'LARIN ÖNEMÝ.?

Tarým ve gýda sektörlerinde üretim ve pazarlama etkinliklerinde; büyük dev tarýmsal iþletmeler,aile iþgücü temelli küçük ve orta ölçekli tarýmsal iþletmeler,kamu kuruluþlarý, özel kuruluþlar(birim iþyerleri/firmalar, kolektif giriþimler , þirketler-günümüzde bu nitelikte kuruluþlarýn kimileri uluslararasý tekellerin ve bankalarýn denetimine girmiþtir-) ve kooperatifler  gibi kurum ve kuruluþlar var.

Anýlan kuruluþlar içinde kooperatiflerin niteliklerinden farklýlaþan ayrý bir önemi var.

Bilindiði üzere Birleþmiþ Milletlerin 2012 yýlýný «Kooperatif Ýþletmeler Daha iyi bir Dünya Kurar.” sav sözüyle «2012 Uluslararasý Kooperatifler Yýlý” ilan etmesi rastlantýsal deðildi.

- Kooperatif (Koop), bireylerin tek baþlarýna yapamayacaklarý ya da birlikte yapmalarýnda yarar bulunan iþleri en iyi bir biçimde yapmak üzere ekonomik güçlerini bir araya getirmeleri þeklinde tanýmlanabiliyor.

- Kooperatifçiliðin temel amacýnýn, katma deðeri yaratarak artý deðerin üreticinin kalmasýný saðlamak ve böylece tarým, sanayi ve hizmetler sektöründe üretkenliðin artýrýlmasý yanýnda üretici emeðinin deðerlendirilmesi, gelirin daha adil paylaþýmý ile dar gelirli tüketicinin korunmasýný saðlamak olduðu söylenebilir.

Katma Deðer ve Artý Deðeri izin verirseniz gýdadan bir örnekle çok basite indirgeyerek açýklayalým:

- Çiftçi, topraðý iþler ve/ya da hayvan yetiþtirir, sebze, meyve ya da süt üretir ve aracý ya da sanayiciye satar. Çiftçinin sattýðý ürün, örneðin süt peynire iþlenir ve deðeri artar. Peynir tüketiciye pazarlanýr.

- Örneðin, 1kg.kaþar peyniri elde etmek isteniyor. Ortalama 10 litre inek sütünden 1 kg kaþar yapýlabilir. 10 litre süt için çiftçiye 15 TL para ödensin (Girdi) ve elde edilen kaliteli  1kg.taze kaþar 30 TL’ye satýlsýn-Bu fiyatýn kimi yerlerde 40TL’e kadar çýktýðý gözlemleniyor.(Çýktý).Bu durumda çýktý ile girdi arasýndaki farka, bir baþka deyiþle yaratýlan deðere “Katma Deðer” diyoruz .Örneðimizde yaratýlan Katma Deðer=30-15=15 TL’sidir.

- Devam edelim,15TL’lýk katma deðer yaratan bir kg. peynir üretimi için 2 TL iþletme gideri(Ýþçilik,enerji,paranýn faizi, amortisman vb.) olsun. Katma deðerden iþletme giderlerinin çýkarýlmasýyla elde edilen farka da “Artý Deðer” diyoruz. Bu sonuca göre Artý Deðer=15-2 =13 TL’dýr.

Ýþte dananýn kuyruðu burada kopuyor.

2) ARTI DEÐER KÝMDE KALACAK VE KULLANILMASINA KÝMLER KARAR VERECEK.?

Kooperatif aracýlýðýyla üreticilerin sanayici olmalarý durumunda, elde edilen artý deðer, üreticide kalacaktýr.

3) KOOPERATÝFLER ÝLE ÞÝRKETLER ARASINDAKÝ FARKLAR.?

- Þirketlerin amacý, yatýrýlan sermayeden en yüksek düzeyde kar saðlamaktýr. Bunun için ham madde üreticilerine ve iþçilere olabildiðince az ödemeye, tüketicilere de daha fazla ödetmeye çalýþýrlar. Þirketlerin sosyal amacý çok sýnýrlýdýr.

- Koop’larda sosyal amaç kuruluþun temel felsefelerinden biridir.

- Koop’larda mülkiyet ve iþletme görevi, ortaklar tarafýndan yüklenilmiþtir.

- Þirketlerde kar, ortaklarýn sermaye katýlým payýna; koop’larda ise kar, ortaklarýn yapmýþ olduklarý iþlem esasýna göre daðýtýlýr.

- Þirketlerde ortaklar birbirlerini tanýmayabilir, hisse senetleri serbest piyasada alýnýp satýlabilir. Koop’larda ise, ortaklýk senetleri kooperatifin onayý ile devredilebilir.

-Þirketlerde, birey ya da aile, þirket sermayesinin %50’sinden fazlasýna sahip olduðu taktirde, þirkete egemen olur.Koop’larda ise bir bireyin sahip olabileceði ortaklýk sýnýrý, yasa ile sýnýrlandýrýlmýþtýr.

- Þirket yönetiminde bireyler, sahip olduklarý sermaye payýna göre egemenlik kurarlar. Koop’larda ise, ortaklýk payý ne olursa olsun her kiþinin bir oyu vardýr.

- Koop’lar, birey ya da topluluklarý tekelleþme ve yabancýlaþmaya karþý korur.

Kýssadan Hisse:

Tarýmsal iþetmelerin büyük bir çoðunluðunu  oluþturan aile iþgücü temelli küçük ve orta ölçekli  tarýmsal iþletmeye sahip köylülerin kooperatifleþerek sanayici olmalarý durumuna Artý Deðer, üreticide kalacaktýr.

4) ARTI DEÐER’ÝN ÜRETÝCÝDE KALMASI DURUMUNDA.?

- Çiftçi daha fazla para kazanacaktýr.Para kazanan çiftçi üretime devam edecektir. (Þimdiki durumda üretimdeki düþüþün nedenlerinden biri de çitçinin para kazanamamasý nedeniyle tarýmsal üretim alanlarýnýn azalmasýdýr.)

- Tarýmsal üretimde dýþa baðýmlýlýk sonlanacaktýr.

- Köyden kente nüfus akýþý duracaktýr.Böylelikle þehirlerin sorunlarý  ve iþsizlik azalacaktýr.Ýþsiz nüfusta artýþýn kaynaklarýndan birinin bu olduðu gözlemlenmektedir.

- Tüketici de daha ucuza ve daha saðlýklý gýda ürünlerine ulaþacaktýr.

- Saðlýklý beslenen kuþaklarda süreðen (kronik) hastalýklar azalacaktýr.

- Gelir daðýlýmýnda adalet saðlanabilecektir.

- Üreticinin para kazanmasýyla ekonomik büyüme hýzlanacak,sanayi ve tarým arasýnda denge kurulacaktýr.

 Mustafa Kaymakçý

Odatv.com, 30.05.2019

@#ÖkkeþBölükbaþý ©#MedyaGünebakýþ

Ökkeþ Bölükbaþý, Ýstanbul –Haziran.2019- okkesb61@gmail.com, http://www.medyagunebakis.com/ --- okkesb@turkfreezone.com,

HÜKÜMETLERÝN ÝCRAATI MENFÝ OLUP DA MÝLLET ÝTÝRAZ ETMEZ VE ÝKTÝDARI DÜÞÜRMEZSE BÜTÜN KUSUR VE KABAHATLERE KATILMIÞ DEMEKTÝR.