TARIMDA TEKELLEÞME VE YABANCILAÞMA.! 
Tarýmsal Üretimde Aile Ýþgücü Temelli Küçük Ve Orta
Ölçekli Ýþetmeler Ýle Yine Küçük Ve Orta Ölçekli Gýda Firmalarýnýn Tekelleþme
Ve Yabancýlaþmasýndan Tüketiciler Sürekli Zarar Görüyorlar. 
Tarýmsal
üretimde aile iþgücü temelli küçük ve orta ölçekli iþetmeler ile yine küçük ve
orta ölçekli gýda firmalarý vede tüketiciler tekelleþme ve yabancýlaþmadan
sürekli zarar görüyorlar. Bunlara koþut olarak çevre saðlýðý, gýda
güvenirliliði ile küresel ýsýnma gibi sorunlar ortaya çýkýyor, beslenme
açýsýndan da tek tip insan oluþturuluyor ve farklý kültürler yok
ediliyor.
Bu
baðlamda tarým ve gýda sektörlerinde kooperatifleþme, diðer sektörlere
göre daha yaþamsal öneme sahip. 
1) TARIMSAL ÜRETÝM VE GIDA SEKTÖRÜNDE
KOOP'LARIN ÖNEMÝ.?
Tarým
ve gýda sektörlerinde üretim ve pazarlama etkinliklerinde; büyük dev tarýmsal
iþletmeler,aile iþgücü temelli küçük ve orta ölçekli tarýmsal iþletmeler,kamu
kuruluþlarý, özel kuruluþlar(birim
iþyerleri/firmalar, kolektif giriþimler , þirketler-günümüzde bu nitelikte
kuruluþlarýn kimileri uluslararasý tekellerin ve bankalarýn denetimine
girmiþtir-) ve kooperatifler
gibi kurum ve kuruluþlar var.
Anýlan
kuruluþlar içinde kooperatiflerin niteliklerinden farklýlaþan ayrý
bir önemi var.
Bilindiði
üzere Birleþmiþ Milletlerin 2012 yýlýný «Kooperatif Ýþletmeler Daha iyi bir
Dünya Kurar.” sav sözüyle «2012 Uluslararasý Kooperatifler Yýlý” ilan etmesi
rastlantýsal deðildi.
- Kooperatif
(Koop), bireylerin tek baþlarýna yapamayacaklarý ya da birlikte yapmalarýnda
yarar bulunan iþleri en iyi bir biçimde yapmak üzere ekonomik güçlerini bir
araya getirmeleri þeklinde tanýmlanabiliyor.
- Kooperatifçiliðin
temel amacýnýn, katma deðeri yaratarak artý deðerin üreticinin kalmasýný
saðlamak ve böylece
tarým, sanayi ve hizmetler sektöründe üretkenliðin artýrýlmasý yanýnda üretici
emeðinin deðerlendirilmesi, gelirin daha adil paylaþýmý ile dar gelirli
tüketicinin korunmasýný saðlamak olduðu söylenebilir.
Katma Deðer ve Artý
Deðeri izin verirseniz
gýdadan bir örnekle çok basite indirgeyerek açýklayalým:
-
Çiftçi, topraðý iþler ve/ya da hayvan yetiþtirir, sebze, meyve ya da süt üretir
ve aracý ya da sanayiciye satar. Çiftçinin sattýðý ürün, örneðin süt peynire
iþlenir ve deðeri artar. Peynir tüketiciye pazarlanýr.
-
Örneðin, 1kg.kaþar peyniri elde etmek isteniyor. Ortalama 10 litre inek
sütünden 1 kg kaþar yapýlabilir. 10 litre süt için çiftçiye 15 TL para ödensin
(Girdi) ve elde edilen kaliteli 1kg.taze kaþar 30 TL’ye satýlsýn-Bu
fiyatýn kimi yerlerde 40TL’e kadar çýktýðý gözlemleniyor.(Çýktý).Bu durumda
çýktý ile girdi arasýndaki farka, bir baþka deyiþle yaratýlan deðere “Katma Deðer” diyoruz .Örneðimizde
yaratýlan Katma Deðer=30-15=15 TL’sidir.
-
Devam edelim,15TL’lýk katma deðer yaratan bir kg. peynir üretimi için 2 TL
iþletme gideri(Ýþçilik,enerji,paranýn faizi, amortisman vb.) olsun. Katma
deðerden iþletme giderlerinin çýkarýlmasýyla elde edilen farka da “Artý Deðer” diyoruz. Bu sonuca göre
Artý Deðer=15-2 =13 TL’dýr.
Ýþte dananýn kuyruðu
burada kopuyor. 
2) ARTI DEÐER KÝMDE KALACAK VE
KULLANILMASINA KÝMLER KARAR VERECEK.?
Kooperatif
aracýlýðýyla üreticilerin sanayici olmalarý durumunda, elde edilen artý
deðer, üreticide kalacaktýr.
3) KOOPERATÝFLER ÝLE ÞÝRKETLER
ARASINDAKÝ FARKLAR.?
- Þirketlerin
amacý, yatýrýlan sermayeden en yüksek düzeyde kar saðlamaktýr. Bunun için ham
madde üreticilerine ve iþçilere olabildiðince az ödemeye, tüketicilere de daha
fazla ödetmeye çalýþýrlar. Þirketlerin sosyal amacý çok sýnýrlýdýr.
- Koop’larda
sosyal amaç kuruluþun temel felsefelerinden biridir.
- Koop’larda
mülkiyet ve iþletme görevi, ortaklar tarafýndan yüklenilmiþtir.
- Þirketlerde
kar, ortaklarýn sermaye katýlým payýna; koop’larda ise kar, ortaklarýn yapmýþ
olduklarý iþlem esasýna göre daðýtýlýr.
- Þirketlerde
ortaklar birbirlerini tanýmayabilir, hisse senetleri serbest piyasada alýnýp
satýlabilir. Koop’larda ise, ortaklýk senetleri kooperatifin onayý ile
devredilebilir.
-Þirketlerde,
birey ya da aile, þirket sermayesinin %50’sinden fazlasýna sahip olduðu
taktirde, þirkete egemen olur.Koop’larda ise bir bireyin sahip olabileceði
ortaklýk sýnýrý, yasa ile sýnýrlandýrýlmýþtýr.
- Þirket
yönetiminde bireyler, sahip olduklarý sermaye payýna göre egemenlik kurarlar. Koop’larda
ise, ortaklýk payý ne olursa olsun her kiþinin bir oyu vardýr.
- Koop’lar,
birey ya da topluluklarý tekelleþme ve yabancýlaþmaya karþý korur.
Kýssadan Hisse:
Tarýmsal iþetmelerin
büyük bir çoðunluðunu oluþturan aile iþgücü temelli küçük ve orta ölçekli
tarýmsal iþletmeye sahip köylülerin kooperatifleþerek sanayici
olmalarý durumuna Artý Deðer, üreticide kalacaktýr. 
4) ARTI DEÐER’ÝN ÜRETÝCÝDE KALMASI
DURUMUNDA.?
- Çiftçi daha fazla
para kazanacaktýr.Para kazanan çiftçi üretime devam edecektir. (Þimdiki durumda üretimdeki düþüþün nedenlerinden biri
de çitçinin para kazanamamasý nedeniyle tarýmsal üretim alanlarýnýn
azalmasýdýr.)
- Tarýmsal üretimde
dýþa baðýmlýlýk sonlanacaktýr.
- Köyden kente nüfus
akýþý duracaktýr.Böylelikle þehirlerin sorunlarý ve iþsizlik
azalacaktýr.Ýþsiz nüfusta artýþýn kaynaklarýndan birinin bu olduðu
gözlemlenmektedir.
- Tüketici de daha
ucuza ve daha saðlýklý gýda ürünlerine ulaþacaktýr.
- Saðlýklý beslenen
kuþaklarda süreðen (kronik) hastalýklar azalacaktýr.
- Gelir daðýlýmýnda
adalet saðlanabilecektir.
- Üreticinin para
kazanmasýyla ekonomik büyüme hýzlanacak,sanayi ve tarým arasýnda denge
kurulacaktýr.
Mustafa Kaymakçý
Odatv.com, 30.05.2019

@#ÖkkeþBölükbaþý ©#MedyaGünebakýþ
Ökkeþ
Bölükbaþý,
Ýstanbul –Haziran.2019- okkesb61@gmail.com, http://www.medyagunebakis.com/
--- okkesb@turkfreezone.com,
|